Köhnə telefon və noutbukları atmayın: Onların tərkibindəki qızılı çıxarmağın yolu tapıldı

Alimlər köhnə telefon və noutbuklardan qızıl çıxarmağın yolunu tapıblar.

Turkustan.az xəbər verir ki, metod həm elektron tullantılardan, həm də filizdən qızıl çıxarılmasını daha təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən təmiz edə bilər. 2022-ci ildə insanlar təxminən 62 milyon ton elektron tullantı istehsal edib. Bu, 1,5 milyon zibil maşını doldurmağa kifayət edir. Üstəlik, 2030-cu ilə qədər bu rəqəmin 82 milyon tona yüksələcəyi gözlənilir. Bu tullantılara köhnə noutbuklar və mobil telefonlar kimi qızıl kimi qiymətli metallar olan qurğular da daxildir. Ancaq bu tullantıların yalnız dörddə biri düzgün şəkildə təkrar emal edilir. Alimlər bu problemi həll edə biləcək yeni texnika hazırlayıblar.

“Nature Sustainability” jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, inkişaf etdirilən üsul həm elektron tullantılardan, həm də filizdən qızıl çıxarılmasını daha təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən təmiz edə bilər.

Qızıl texnologiya, kimya və aerokosmik kimi müasir sənayelər üçün əvəzsiz metaldır. Bununla belə, qızıl hasilatı meşələrin qırılması və zəhərli kimyəvi maddələrin istifadəsi kimi ciddi ekoloji problemlərə səbəb olur. İri miqyaslı mədən işlərində geniş istifadə olunan sianid canlı təbiəti təhdid edir, kiçik mədən işlərində istifadə edilən civə isə həm mədənçilər, həm də təbiət üçün böyük təhlükə yaradır. Kiçik miqyaslı qızıl hasilatı dünyada civə ilə çirklənmənin ən böyük mənbəyi sayılır.

Tədqiqatçılar sianid və civəni əvəz edə biləcək yeni üsul hazırlayıblar. Bu, adətən suyun və hovuzun təmizlənməsində istifadə olunan trikloroizosiyanurik turşuya əsaslanan kimyəvi tərkiblidir. Duzlu su ilə aktivləşdirilən kimyəvi qızılı suda həll olunan formaya çevirir.

Qızılı sudan çıxarmaq üçün xüsusi kükürd əsaslı polimer absorbent hazırlanıb. Neft sənayesində tullantı kimi böyük miqdarda toplanan kükürddən istifadə etməklə istehsal edilən bu polimer yalnız qızılı hədəfə alaraq onu digər metallardan ayıra bilir.

Metod filizdən, köhnə kompüter platalarından və elmi tullantılardan qızıl çıxarmaq üçün uğurla sınaqdan keçirilib. Bundan əlavə, istifadə edilən həm kimyəvi, həm də polimer təkrar emala yararlıdır və bu texnikanı ekoloji cəhətdən davamlı edir. İşıqla aktivləşdirilən xüsusi proses sayəsində polimer yenidən öz monomerinə çevrilə və qızılı topladıqdan sonra yenidən istifadə edilə bilər.

Tədqiqatçılar indi bu üsulu kiçik mədənlərdə tətbiq etməyi planlaşdırırlar. Məqsəd dolanışığı üçün civədən istifadə edən milyonlarla mədənçilərə qızılı daha təhlükəsiz şəkildə çıxarmaqda kömək etmək, eyni zamanda artan miqdarda elektron tullantıların təhlükəsiz təkrar emalını təmin etməkdir./publika.az