İqlim diplomatiyası

27 Noyabr 2024 elminfo

Prezident İlham Əliyev: “Mübaliğəsiz deyə bilərik ki, Bakı COP tədbiri ən möhtəşəm COP-lardan biri kimi tarixə düşəcək”

Bakıda keçirilən COP29-da iştirakçılar iqlim böhranının təsirlərini azaltmaq və daha davamlı bir gələcək qurmaq üçün müxtəlif ölkələrdən olan ekspertlər, dövlət rəsmiləri və qeyri-hökumət təşkilatları ilə əməkdaşlıq etdilər. Konfransda müzakirə olunan mövzular arasında bərpa olunan enerji mənbələrinin genişləndirilməsi, karbon emissiyalarının azaldılması və ekosistemlərin qorunması yer alırdı.

Tədbirdə Azərbaycanın iqlim siyasəti və həyata keçirdiyi ekoloji layihələr diqqət mərkəzində idi. Bu konfransın Bakıda keçirilməsi, həmçinin Azərbaycanın regionda və dünyada ekoloji məsuliyyətini artırmaq və iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizədə liderlik rolunu gücləndirmək məqsədi güddüyünü göstərdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev noyabrın 24-də sosial şəbəkə hesablarında COP29-un uğurlu nəticələri ilə bağlı paylaşım edərək bu beynəlxalq tədbirin iqlim diplomatiyasında dönüş nöqtəsi olduğunu vurğulayıb: “Azərbaycan bir ildən az müddət əvvəl beynəlxalq ictimaiyyətin yekdil dəstəyi ilə COP29-a ev sahibliyi etməkdən şərəf duydu. Müddətin qısa olmasına baxmayaraq, Azərbaycan COP-un rahat və yüksək səviyyədə keçirilməsi üçün bütün lazımi hazırlıqları həyata keçirməyə nail oldu. Mübaliğəsiz deyə bilərik ki, Bakı COP tədbiri ən möhtəşəm COP-lardan biri kimi tarixə düşəcək. Biz 80 dövlət və hökumət başçısının, qeydiyyatdan keçmiş 76 mindən çox iştirakçının qatıldığı COP29-un çox yaxşı təşkil olunması ilə bağlı bütün qonaqlardan yüksək qiymət almaqdan qürur duyuruq”. Dövlətimizin başçısı haqlı olaraq COP29-u iqlim diplomatiyasının dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirir. Çünki COP bir çox mühüm iqlim məsələlərinin müzakirə edildiyi və gələcək siyasətlərin formalaşdırılacağı bir mərhələdir. Burada, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə yeni yanaşmalar, məqsədlər və tədbirlər müəyyən edilir. Bu məsələ, xüsusilə bir neçə aspektə görə önəmli ola bilər. İqlim dəyişikliyinin təsirlərinin artması önəmlidir. İqlim dəyişikliyi hər keçən gün daha açıq şəkildə hiss olunur, bu səbəbdən COP29-da dünya liderləri və mütəxəssislər bu təsirləri daha dərindən müzakirə edərək və buna qarşı effektiv tədbirlər almağa daha çox diqqət yetirdilər. Həmçinin COP29 qlobal əməkdaşlığın gücləndirilməsinə öz təsirinin göstərəcək. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal əməkdaşlıq vacibdir. COP29, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında iqlim ədaləti və resursların paylaşılması məsələlərini yenidən gündəmə gətirdi. Texnologiya, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə mühüm rol oynayır. COP29, karbon texnologiyalarının inkişafı, təmiz enerji mənbələrinin təşviqi və dayanıqlı infrastruktur layihələrinin müzakirə edildiyi bir tədbir oldu.

Ümumiyyətlə, COP29 həm də iqlim maliyyəsinin artırıması ilə yadda qalacaq. Təkcə iqlim dəyişikliyinin qarşısının alınması deyil, eyni zamanda inkişaf edən ölkələrin bu dəyişikliyə uyğunlaşmalarına kömək etmək üçün maliyyə vəsaitlərinin artırılması məsələsi də COP29-da gündəmdə oldu. İqlim maliyyəsi, həm təbii resursların qorunması, həm də sosial-iqtisadi inkişaf üçün kritik bir mövzu olacaq. Yeri gəlmişkən, tədbirin yekun bəyanatında Azərbaycanın COP29 Sədrliyi inkişaf etməkdə olan ölkələrə hər il 1,3 trilyon ABŞ dolları həcmində iqlim maliyyəsini təmin etmək üçün yeni öhdəlik olan Bakı Maliyyə Məqsədi (Baku Finance Goal) razılaşmasını elan edilib. BMT-nin İqlim Sammiti üçün COP29 Sədrliyinin əsas prioriteti üzrə əldə olunan uğur əvvəlki 100 milyard ABŞ dolları həcmində iqlim maliyyəsi hədəfindən əhəmiyyətli dərəcədə artım deməkdir və qlobal investisiyaların yeni dalğasına təkan verəcəkdir. Bakı Maliyyə Məqsədi inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün 2035-ci ilə qədər hər il ən azı 300 milyard dollar vəsaitin səfərbər olunmasına liderlik etmək üçün inkişaf etmiş ölkələrin əsas hədəfini özündə ehtiva edir. Bu, COP29 Sədrliyi tərəfindən 48 saatlıq intensiv diplomatik fəaliyyətin nəticəsidir. Burada az inkişaf etmiş ölkələri və inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərini dəstəkləməyə xüsusi diqqət yetirilir. Bu sənəddə əlçatanlıq və şəffaflıq haqqında müddəalar da əksini tapıb. Bu faktorlara görə, COP29 iqlim diplomatiyasında yalnız müzakirələr və siyasət dəyişiklikləri deyil, həm də gələcək nəsillərin həyatını təsir edəcək qlobal səviyyədə ciddi qərarların alındığı bir dönüş nöqtəsidir.

COP29-a ev sahibliyi etmək, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə daha çox diqqət mərkəzinə gəlməsinə və etibarını artırmasına səbəb olub. Bu isə müəyyən ölkələr üçün narahatlıq doğururdu. Qərb dövlətləri, xüsusilə iqlim siyasətinin, enerji istehsalının və demokratiyanın qorunmasını prioritet tutan dövlətlər, bu cür vəziyyətlərdə Azərbaycana qarşı diqqət və təzyiq yaratmağa çalışdılar. Lakin onların COP29 öncəsi etikləri qarayaxmaların heç bir faydası olmadə. Azərbaycan dünyaya növbəti dəfə öz gücünü və etibarını göstərdi. COP29-un nailiyyətləri göz qabağındadır. Danışıqlar aparmış prioritetlərin balanslaşdırılmış paketinin təqdim edilməsinə paralel olaraq, COP29 Sədrliyinin Fəaliyyət gündəliyi daha geniş qrup maraqlı tərəfləri qlobal iqlim fəaliyyətinə töhfə verməyə çağırıb. Fəaliyyət Gündəliyinin Təşəbbüsləri bəzi aktual problemlərə qarşı mübarizə aparır, unudulmuş prioritetlərə işıq salır, ev sahibi ölkənin təcrübəsinə və perspektivinə əsaslanan unikal həllər təklif edir və ardıcıllığı və COP-dan-COP-a davamlılığı möhkəmləndirir. Bu təşəbbüslər bütün maraqlı tərəflərlə məsləhətləşmələr əsasında inklüziv və şəffaf şəkildə hazırlanıb. Onlar mövcud təşəbbüsləri tamamlayır və iqlim çağırışlarına yeni, yaradıcı yanaşmalar gətirir. Bu Təşəbbüslər birlikdə ambisiyalı iqlim fəaliyyətinin həyata keçirilməsini dəstəkləyəcək. COP29 kimi bir tədbir, ümumilikdə, qlobal iqlim siyasətinin gələcəyini formalaşdıran bir platformadır. Bu tədbirlər, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında ekoloji ədalət və məsuliyyət bölüşdürülməsi məsələlərini gündəmə gətirir. Azərbaycan, isə bu tədbirin bütün xərclərini öz üzərinə götürüb. Azərbaycan iqlim siyasətinə əməl etdiyini bir daha dünyaya bəyan etdi və heç bir ölkə ilə hesablaşmadığını göstərdi. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan müstəqil dövlət olaraq bütün sahələrdə öz siyasətini həyata keçirir.